Jeszcze kilkanaście lat temu o bezpieczeństwie w samochodzie decydowały przede wszystkim pasy i poduszki powietrzne. Obecnie rozwój technologiczny przyniósł zaawansowane systemy elektroniczne, które potrafią zapobiegać niebezpiecznym sytuacjom, zanim kierowca w ogóle zareaguje. Dzięki nim wypadki są rzadsze i mają znacznie łagodniejsze skutki. Zobacz, jakie technologie dbają o bezpieczeństwo Twoje i Twoich pasażerów w samochodach osobowych i ciężarowych oraz dlaczego warto zwrócić uwagę na ich obecność przy wyborze auta.
Nowoczesne samochody wyposażone są w zaawansowane systemy bezpieczeństwa.
Po co powstają systemy bezpieczeństwa w samochodach?
Przed otrzymaniem uprawnień, każdy kierowca musi ukończyć kurs na prawo jazdy, na który składają się długie godziny nauki teoretycznej oraz praktycznej, a także egzaminy. W teorii powinno to wystarczyć do bezpiecznej jazdy, jednak niestety nie zawsze tak jest. Wpływa na to wiele różnych czynników.
Zagrożenie na drodze mogą powodować choćby warunki atmosferyczne lub nieprzewidziane sytuacje, jak czyjeś wtargnięcie na ulicę, wymuszające gwałtowne hamowanie lub powodujące poślizg. Dlatego producenci aut i konstruktorzy nieustannie pracują nad nowymi systemami, które wspierają kierowcę podczas prowadzenia auta, zwłaszcza w kryzysowych sytuacjach. Takie rozwiązania na przestrzeni lat znacznie zwiększyły bezpieczeństwo na drogach, choć do stanu idealnego wciąż daleko.
Jak działają elektroniczne systemy bezpieczeństwa w pojazdach?
Współczesne systemy bezpieczeństwa w większości opierają się na działaniu precyzyjnych czujników stale współpracujących z komputerami pokładowymi. Rejestrują one setki parametrów – od prędkości obrotowej kół, przez kąt skrętu kierownicy, po przyspieszenia boczne. Błyskawicznie analizują zgromadzone dane i w ułamkach sekund podejmują decyzje, które w krytycznym momencie mogą uratować życie.
Dzielimy je na:
- czynne systemy bezpieczeństwa w aucie, inaczej aktywne (zapobiegające wypadkom, np. ESP, ABS, AEB),
- bierne systemy bezpieczeństwa w samochodach, inaczej pasywne (minimalizujące skutki zdarzenia, np. poduszki powietrzne, napinacze pasów, odpowiednio zaprojektowane strefy zgniotu itd.).
Warto podkreślić, że większość z tych rozwiązań wprowadzono w odpowiedzi na unijne przepisy i normy bezpieczeństwa NCAP czy ETSC, które wymuszają stosowanie coraz bardziej zaawansowanych systemów w nowych pojazdach.
Ważną rolę odgrywają też niezależne organizacje motoryzacyjne. Dla przykładu niemiecki ADAC sprawdza działanie systemów bezpieczeństwa, a także przeprowadza coroczne testy opon letnich, zimowych oraz całorocznych.
Najważniejsze elektroniczne systemy bezpieczeństwa w samochodach osobowych i ciężarowych
Na przestrzeni lat powstało wiele rozwiązań, ale niektóre z nich zyskały szczególną popularność. Niektóre stały się obowiązkowym elementem w każdych nowo wyprodukowanych samochodach. Wszystko za sprawą ich działania, które znacząco poprawia bezpieczeństwo na drodze. Systemy te są na tyle popularne, że większość kierowców choćby słyszała o nich przy różnych okazjach.
ABS – układ zapobiegający blokowaniu kół podczas hamowania
ABS to absolutna podstawa i jeden z obowiązkowych systemów bezpieczeństwa w samochodzie. Jego zadaniem jest zapobieganie blokowaniu kół w trakcie gwałtownego hamowania, co pozwala kierowcy zachować kontrolę nad torem jazdy i ominąć przeszkodę. Bez ABS przy ostrym hamowaniu koła mogłyby się zablokować i samochód wpadłby w niekontrolowany poślizg.
Dowiedz się więcej o zasadzie działania ABS w naszym artykule: ABS – co to jest i jak działa?
ESP (ESC) – stabilizacja toru jazdy
Kolejnym filarem bezpieczeństwa jest ESP, czyli elektroniczny system stabilizacji toru jazdy. Monitoruje zachowanie auta na zakrętach i w sytuacjach awaryjnych, a gdy wykryje utratę przyczepności, samodzielnie przyhamowuje odpowiednie koło i przywraca pojazd na zamierzony tor. Dzięki temu łatwiej uniknąć poślizgu, który mógłby zakończyć się wypadnięciem z drogi.
To rozwiązanie odgrywa niezwykle istotną rolę choćby przy tzw. teście łosia – kiedy imitowane jest wtargnięcie dużego zwierzęcia na drogę i samochód musi uniknąć wpadnięcia w poślizg podczas gwałtownego manewru omijania przeszkody.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o ESP w samochodzie – co to jest, za co odpowiada i dlaczego jest tak przydatny, sprawdź nasz artykuł w pełni poświęcony temu systemowi.
EBS i układy wspomagania hamowania w ciężarówkach
W transporcie ciężkim priorytetem jest skuteczne hamowanie przy ogromnych masach. Tu coraz częściej spotyka się systemy EBS, czyli elektronicznego sterowania układem hamulcowym. Działają one szybciej i precyzyjniej niż tradycyjne układy pneumatyczne, a w razie nagłego hamowania pozwalają skrócić drogę zatrzymania nawet o kilka metrów — co w przypadku 40-tonowego zestawu ma kolosalne znaczenie.
Układ EBS to skomplikowany mechanizm, dlatego więcej o tym systemie dowiesz się z naszego artykułu poświęconego temu systemowi.
ASR (TCS) – kontrola trakcji
Systemy kontroli trakcji ASR/TCS zapobiegają poślizgowi kół podczas ruszania, a także w trakcie przyspieszania na śliskich nawierzchniach. Dzięki temu znacznie zwiększają bezpieczeństwo. Mechanizm ten redukuje moc silnika w momencie wykrycia poślizgu. Kiedy takie działanie nie wystarczy, przyhamowuje również koło, które wpadło w poślizg. Ograniczanie prędkości koła jest jednak włączane tylko przy ruszaniu oraz w trakcie jazdy z niewielką prędkością.
ASR/TCS stosuje się we wszystkich współczesnych ciężarówkach drogowych i budowlanych bez napędu wszystkich kół. System ten posiada przełącznik, który umożliwia jego wyłączenie, gdyż w pewnych warunkach (nawierzchnie przemieszczalne lub głęboki śnieg) ASR/TCS ogranicza mobilność i trakcję. Wyłączenie systemu może być całkowite i dla każdej prędkości jazdy lub dla małych prędkości jazdy (zależy to od rodzaju sterownika). Działanie ASR/TCS nie koliduje z pracą osiowych i międzyosiowych blokad mechanizmów różnicowych. Gdy blokada osiowa jest załączona, ASR/TCS ogranicza jedynie moc silnika, aby pozbyć się zaistniałego poślizgu całej osi. – mgr inż. Dariusz Wojdas, absolwent Politechniki Śląskiej, Politechniki Opolskiej i Wyższej Oficerskiej Szkoły Samochodowej. Od ponad 20 lat licencjonowany kierowca rajdowy, ekspert motoryzacji
TPMS – system monitorowania ciśnienia w oponach
Od 2014 r. wszystkie nowe samochody osobowe sprzedawane w UE muszą mieć również TPMS, czyli system czujników kontrolujących ciśnienie w oponach. Ostrzeże Cię, gdy opona zacznie tracić powietrze, co pozwala uniknąć nieoczekiwanej awarii czy utraty stabilności na zakręcie. Działanie tego systemu może opierać się na czujnikach ABS lub na specjalnych, osobnych sensorach zintegrowanych z wentylami w feldze.
O tym, jak działa czujnik ciśnienia w oponach napisaliśmy w osobnym artykule. Dowiesz się tam, jakie są rodzaje systemów oraz dlaczego odgrywają one istotną rolę w zapewnianiu bezpieczeństwa na drodze.
Nowoczesne systemy bezpieczeństwa zachwycają swoją funkcjonalnością.Nowoczesne systemy bezpieczeństwa w samochodach
Niektóre systemy są tak zaawansowane, że ich funkcjonowanie jeszcze niedawno mogło kojarzyć się tylko z filmami sci-fi. Tymczasem są to realne rozwiązania implementowane do nowoczesnych aut. Nie tylko poprawiają bezpieczeństwo, ale w wielu przypadkach także komfort jazdy, co docenią zwłaszcza kierowcy jeżdżący często i dużo.
AEB – automatyczne hamowanie awaryjne
AEB (Automatic Emergency Braking) to nowy system bezpieczeństwa w samochodach, który za pomocą radarów i kamer obserwuje drogę przed pojazdem i potrafi samodzielnie zahamować, gdy wykryje zagrożenie kolizją z poprzedzającym autem, pieszym czy rowerzystą. Statystyki Europejskiej Rady Bezpieczeństwa Transportu (ETSC) pokazują, że AEB może zmniejszyć liczbę wypadków wynikających z uderzenia w tył pojazdu nawet o 38%. To znacząca poprawa bezpieczeństwa.
Niezależnie od tego, czy w Twoim aucie jest system AEB, dobrze jest umieć odpowiednio reagować w sytuacjach kryzysowych. Jednym z takich działań jest hamowanie awaryjne – na czym ono polega, dowiesz się z osobnego artykułu.
LDW i LKA – systemy ostrzegania i utrzymania pasa ruchu
LDW (Lane Departure Warning) ostrzega sygnałem dźwiękowym lub wibracją kierownicy, gdy nieświadomie zjeżdżasz ze swojego pasa. Może więc przydać się na długiej trasie, kiedy np. kierowca zlekceważy zmęczenie i zaśnie za kierownicą.
LKA (Lane Keeping Assist) idzie o krok dalej i samodzielnie koryguje tor jazdy, delikatnie obracając kierownicę. Oba systemy są niezwykle przydatne, jednak należy pamiętać, że nie zapewnią 100% bezpieczeństwa i nigdy nie należy kontynuować jazdy, kiedy odczuwamy senność.
ACC – adaptacyjny tempomat
Z tempomatu chętnie korzysta wielu kierowców. Znacznie poprawia on komfort jazdy, zwłaszcza na autostradach, kiedy przemieszczamy się z określoną prędkością. Konstruktorzy poszli już jednak o krok dalej i opracowali tzw. adaptacyjny tempomat.
Utrzymuje on stałą prędkość, ale również bezpieczny odstęp od auta jadącego z przodu. Sam przyhamuje, jeśli poprzedzający pojazd zwolni, a potem ponownie przyspieszy do zadanej prędkości. To ogromne ułatwienie w trasach i korkach, zmniejszające zmęczenie kierowcy.
Niektóre systemy bezpieczeństwa stosowane są wyłącznie w autach ciężarowych.Systemy bezpieczeństwa w autach ciężarowych
Auta ciężarowe ze względu na swoją masę i specyfikę prowadzenia zwykle wyposażone są w dodatkowe systemy zwiększające bezpieczeństwo jazdy. Takie wsparcie jest niezwykle ważne dla kierowców, którzy prowadzą duże, wielotonowe zestawy i są w trasie przez wiele godzin.
Budowa kabiny sprawia, że kierowca ciężarówki często nie ma szans w porę zauważyć zagrożenia i zareagować w odpowiedni sposób. W takich sytuacjach z pomocą mogą przyjść zaawansowane technologie.
Monitorowanie martwego pola i ostrzeganie o rowerzystach
W dużych pojazdach, takich jak ciężarówki, problem martwego pola jest ma naprawdę duże znaczenie. Dlatego w nowoczesnych pojazdach montuje się systemy kamer i radarów (BSIS). Ostrzegają one kierowcę o obecności rowerzystów czy pieszych w strefach, których nie widać w lusterkach. Dzięki temu kierowca może odpowiednio reagować, a manewry w mieście są znacznie bezpieczniejsze.
Automatyczne utrzymywanie odstępu
Nowoczesne zestawy ciężarowe coraz częściej wyposażone są w systemy utrzymujące bezpieczny dystans od poprzedzającego pojazdu. Pozwala to ograniczyć ryzyko wypadków w ruchu autostradowym, a także obniża zużycie paliwa dzięki tzw. platooningu, czyli jeździe w konwoju z minimalnym odstępem.
Nie zwalnia to jednak kierowcy z zachowania stałej czujności. Na drodze mogą przydarzyć się nieprzewidziane sytuacje, w których konieczna będzie błyskawiczna reakcja.
Systemy bezpieczeństwa nie zastąpią zdrowego rozsądku.Czy systemy bezpieczeństwa w samochodzie eliminują ryzyko wypadku?
Nie ma systemu, który w pełni zastąpiłby czujność i rozsądek kierowcy. Nowoczesne technologie znacząco zmniejszają ryzyko wypadku oraz jego skutki, ale nie sprawią, że auto samo pokona każdy zakręt czy zawsze zatrzyma się na czas. Według danych Komisji Europejskiej, dzięki obowiązkowym systemom takim jak ABS, ESP czy AEB, liczba śmiertelnych wypadków w UE spadła w ciągu dwóch dekad o ponad 50%. To dowód, że warto na nie stawiać.
Dlatego kupując samochód, zarówno nowy, jak i używany, warto upewnić się, że posiada on kluczowe systemy bezpieczeństwa, a jeśli to możliwe, także nowocześniejsze rozwiązania wspomagające kierowcę. To inwestycja w zdrowie i życie.
