Układ zawieszenia nawet w najprostszym aucie kompaktowym to dość złożony, a przede wszystkim starannie zaprojektowany mechanizm. Aby samochód prowadził się bezpiecznie i przewidywalnie, konieczne jest odpowiednie dobranie wszystkich elementów i ich harmonijne współdziałanie. Za to drugie odpowiada dzisiejszy bohater. Co to jest stabilizator i jak wpływa on na sterowność pojazdu? W poniższym artykule wyjaśniamy istotę działania jednej z najważniejszych części zawieszenia auta, o której często się zapomina. Podpowiemy też, jak wykryć uszkodzenie i czy warto naprawiać je samodzielnie. Zacznijmy jednak od podstaw.
Stabilizator zawieszenia to ważny element, który łatwo uszkodzić przez dziury na drodze.
Łącznik stabilizatora – co to jest?
Stabilizator na co dzień nie zaprząta głowy kierowcy. Przypominamy sobie o nim, dopiero gdy w czasie przeglądu samochodu dowiadujemy się o tym, że łącznik stabilizatora uległ uszkodzeniu. Doświadczeni kierowcy potrafią sami rozpoznać ten problem, który w czasie powolnego przejazdu po nierównej powierzchni objawia się stukaniem w okolicach zawieszenia (choć może to być objaw także innych problemów).
Stabilizator ma dość złożony kształt – przypomina nieco łuk, a jego zgięcia są dopasowane do struktury auta i zawieszenia. Same łączniki stabilizatora to dla odmiany bardzo proste elementy, przynajmniej w typowych autach osobowych. Każdy z nich składa się ze stalowego pręta zakończonego przegubami kulowymi z gumowymi osłonami, które łączą stabilizator z wahaczem z jednej strony, a sam łącznik ze stabilizatorem z drugiej strony. To właśnie osławione łączniki stabilizatora. Najczęściej stosuje się tylko jeden stabilizator łączący wahacze przednich kół.
Stabilizator w samochodzie – jak działa?
Na samochód pokonujący zakręt działa siła odśrodkowa, przez co ciężar pojazdu przenoszony jest na zewnętrzne koło. Potęguje to fakt, że z tego samego powodu wewnętrzne koło traci stabilność i przyczepność, a auto przechyla się w kierunku zewnętrznego przedniego koła. W skrajnych wypadkach wewnętrzne koło może się nawet oderwać od ziemi, co oczywiście jest sytuacją niepożądaną.
Budowa stabilizatora zawieszenia.
Jak temu przeciwdziałać? Gdyby stół miał lewą przednią nogę krótszą (analogicznie do przechylonego w tym kierunku samochodu), byłby chwiejny. W przypadku gdy nie możemy nic podłożyć pod żadną z jego nóg, skracamy przeciwną (przednią prawą) nogę. Stół będzie pochylony do przodu, ale odzyska stabilność.
Właśnie w ten sposób działa stabilizator poprzeczny, który spina oba wahacze i przenosi ruch z jednej strony na drugą. W sytuacji, gdy podniesie się lewy wahacz, podniesie się także prawy, a kąt pochylenia kół względem nawierzchni będzie bliższy optymalnemu.
Do czego służy łącznik stabilizatora
Zastosowanie jedynie przedniego stabilizatora ma sens w przypadku aut prowadzonych przez kierowców w przeciętnym ruchu drogowym. Takie rozwiązanie wywoła nieco podsterowne zachowanie samochodu, ale jednocześnie sprawi, że auto będzie się zachowywało neutralnie na zakrętach dzięki zwiększeniu przyczepności tylnej osi. Podczas jazdy z mniejszą prędkością stabilizator pomoże także poprawić reakcję na ruchy kierownicy. Prowadzenie stanie bardziej przewidywalne.
Sytuacja wygląda inaczej w przypadku projektowania szybkiego samochodu, który będzie przejeżdżał często i z dużymi prędkościami przez zakręty. Takie auto oprócz przedniego stabilizatora będzie wyposażone także w tylny. Wpłynie on na poprawę przyczepności przednich kół na zakrętach pokonywanych z dużą prędkością, gdy zbyt duża masa obciąża tylne koła.
Dla prawidłowego działania stabilizatorów w samochodzie ważnym elementem jest sztywność nadwozia – dzięki niemu masa jest przekazywana z tylnej do przedniej części auta i odwrotnie. Właśnie z tego powodu istnieje wśród inżynierów dążenie do projektowania coraz sztywniejszych konstrukcji. Sprzyjają one precyzyjnemu prowadzeniu i większej przyczepności w zakrętach, a więc dają możliwość szybszej, a zarazem bezpieczniejszej jazdy.
Ruch stabilizatora zawieszenia.Stabilizator zawieszenia – jak wpływa na bezpieczeństwo?
Stabilizator poprzeczny dba o to, by równomiernie i w maksymalny sposób wykorzystać przyczepność wszystkich kół. Bez tego nawet najlepiej dobrane opony nie spełnią swojej funkcji. Optymalizuje obciążenie poszczególnych kół i zmniejsza przechył w zakręcie, a co za tym idzie – rozkłada przyczepność na wszystkie koła. Z tego powodu jest kluczowy dla bezpieczeństwa, bo umożliwia powtarzalne pokonywanie zakrętów.
Jest też nieoceniony przy manewrach awaryjnych, gdy siły działające na samochód są największe i może dojść do mocnych przechyłów lub utraty przyczepności. Gdy pierwsze przednionapędowe auto Mercedesa, czyli klasa A, nie przeszło „testu łosia” (spektakularnie się przewracając), w jego zawieszeniu poprawiono przede wszystkim właśnie stabilizator.
Stabilizator jest niezastąpiony podczas każdej podróży, pomagając stabilizować tor jazdy.Uszkodzone łączniki stabilizatora – objawy
Większość uszkodzeń jest spowodowana przez zły stan dróg. Koło, które wpada w dziurę, powoduje gwałtowne uderzenia, to z kolei w ostateczności rozrywa gumowy element, którym zakończony jest łącznik stabilizatora. Co ciekawe częściej dzieje się to z prawej strony samochodu, co wynika z gorszego stanu jezdni po stronie pobocza.
W aucie, któremu „dolega” uszkodzony łącznik stabilizatora, podczas zakrętów może pojawić się utrata stabilności, a pojazd może zachowywać się nieprzewidywalnie (raz stabilizator będzie działał prawidłowo, a za chwilę nie, z uwagi na luzy na łącznikach). To jednak sytuacja skrajna. Najpierw pojawia się charakterystyczne stukanie, które można usłyszeć przy zmianie kierunku jazdy lub pokonywaniu nierówności z niską prędkością.
Jak sprawdzić łącznik stabilizatora? Najprościej jest go obejrzeć. Gdy zajrzysz pod samochód, łatwo odnajdziesz gumowe zakończenia końcówek drążka. Jeśli są sparciałe lub popękane, jest to jasny znak, że czas na wymianę.
Jak wymienić łącznik stabilizatora?
To dużo prostsze niż na przykład wymiana amortyzatorów, wymaga jednak dobrej jakości narzędzi i dużo siły, dlatego jeśli nie dysponujesz jednym lub drugim, radzimy wizytę w warsztacie. Oszczędzisz też sporo czasu, a sama usługa nie kosztuje dużo.
Chyba nie musimy pisać, że najpierw należy ustabilizować auto i odkręcić koła? Należy ustawić pojazd na kobyłkach warsztatowych – lewarek może nie utrzymać go, gdy przyłożysz znaczną siłę do śrub. Końcówki stabilizatora znajdują się w miejscu narażonym na działanie wody, błota i soli, co zresztą mocno skraca ich żywot. Wpływa to też niestety na mocujące je śruby, które lubią rdzewieć i się zapiekać.
Z tego powodu dobrze jest „na miły początek” spryskać połączenie środkiem penetrującym i dokładnie oczyścić je szczotką drucianą. Następnie należy odkręcić śrubę, najlepiej kluczem udarowym. Jeśli go nie masz, przyda się długa dźwignia. Nierzadko zdarza się, że śruba pęknie. Nie ma się czym przejmować, bo w zestawie zawsze znajdziesz nowe, a jest to element przelotowy – mocowania na wahaczu i stabilizatorze nie są zazwyczaj nagwintowane.
Gdy już uda się uwolnić stary element, nie pozostaje nic innego, jak oczyścić wszystkie elementy, nasmarować gwinty i mocno dokręcić nowe końcówki. Ważne, aby wymieniać je zawsze z obu stron. I już!
Ile kosztują łączniki stabilizatora?
Ceny tych elementów są różne w zależności od modelu auta. Nie warto na nich oszczędzać, biorąc pod uwagę, jak duże znaczenie mają dla bezpieczeństwa. Jazda z uszkodzonym łącznikiem stabilizatora to przepis na nieszczęście, dlatego radzimy nie zwlekać z wymianą. W dobrym warsztacie zapłacisz za to 200-400 zł, wliczając w to koszt części. Chyba nie warto ryzykować?
Stabilizator a obniżenie zawieszenia
Częstym błędem osób modyfikujących swoje auta jest zapominanie o ważnej roli stabilizatorów. Kierowcy zajmujący się tuningiem zwiększają sztywność zawieszenia poprzez sportowe amortyzatory i sprężyny, jednak nie są świadomi, że oryginalny stabilizator nie był zaprojektowany z myślą o użytkowaniu w takich warunkach. Z tego powodu będzie on zbyt wiotki i nie przeniesie w optymalny sposób zwiększonych sił wytwarzanych przez sportowe zawieszenie. Może to wpłynąć na pogorszenie charakterystyki prowadzenia. Rozwiązaniem będzie użycie wyczynowego odpowiednika.
Jak widać, ten niepozorny element potrafi zmienić naprawdę wiele. Warto więc o niego dbać i pamiętać, że stuki w zawieszeniu to nie tylko niedogodność akustyczna, ale też ostrzeżenie przed nadchodzącą poważną awarią.
